TÜRKÇEDEKİ EYLEMSİLERİN ALMANCA VE İNGİLİZCEDEKİ EYLEMSİLERLE KARŞILAŞTIRILMASI

Abstract

Bu çalışma, Türkçe eylemsilerin Almanca ve İngilizce eylemsilerle biçim bilimsel ve söz dizimsel açıdan karşılaştırılması ile Türkçe eylemsilerin bu dillerdeki karşılanış biçimlerinin belirlenmesini konu edinmektedir. Beş ana bölümden oluşan çalışmanın birinci bölüm niteliğinde olan Giriş bölümünde Türk, Alman ve İngiliz dillerinin mensup olduğu dil aileleri incelenmiş, Altay ve Cermen dillerinin genel özelliklerine değinilmiştir. Dillerin Biçim Bilimsel ve Söz Dizimsel Özellikleri başlıklı ikinci bölümde çalışmanın konusu olan üç dilin genel özellikleri anlatılmış, dil bilgisel yöntemlere göre çekim ve türetme yolları incelenmiştir. Bu bölümde ayrıca Türkçe eylemsi öbekleri ile Almanca ve İngilizce yan cümle kavramları da tanımlanmıştır. Eylemsilerin Genel Özellikleri başlıklı üçüncü bölümde, söz konusu dillerde kullanılan eylemsi türleri örnekler verilerek incelenmiştir. Türkçede eylem adı, adeylem ve zarf-eylem olmak üzere üçe, Almancada infinitif ve partisip olmak üzere ikiye ve İngilizcede infinitif, partisip ve gerundium olmak üzere üçe ayrılan eylemsiler incelenerek kullanım biçimleri ile köken bilgileri açıklanmıştır. Eylemsilerin Biçim Bilimsel ve Söz Dizimsel Açıdan Karşılaştırılması başlıklı bölüm çalışmanın uygulama bölümü olup Türkçe-Almanca ve Türkçe-İngilizce biçiminde iki alt bölüme ayrılmıştır. Bu alt bölümlerde Türkçe eylemsilerin Almanca ve İngilizcede hangi eylemsilerle ya da yan cümlelerle karşılandığı ayrı ayrı belirlenmiş ve belirlenen örnekler karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma yöntemi olarak her iki dildeki örneğin biçim bilimsel ve söz dizimsel açıdan çıkarılan harf ve sayı birleşimleri kullanılmıştır. Bu birleşimlerde eylem adları (infinitifler), adlar, ad-eylemler (partisipler), zarf-eylemler (gerundiumlar), yüklem öbekleri, ana ya da yan cümleler birer sayıyla, biçim birimler ise birer harfle temsil edilmiştir. Birleşimleri tamamlamak amacıyla gerektiğinde bazı işaretler de kullanılmıştır. Bu bölümde kullanılan örnek cümleler, bu çalışma için taranan edebî eserlerden seçilmiştir. Çalışmanın beşinci ve son bölümü olan Değerlendirme ve Sonuç bölümünde ise söz konusu yöntemle yapılan bu karşılaştırmadan elde edilen sonuçlar her eylemsi türü için biçim bilimsel ve söz dizimsel açıdan değerlendirilmiş, son olarak da Türkçe eylemsilerin Almanca ve İngilizcede karşılandığı biçimler listelenmiştir.