EBEVEYNLERİN ÖZ YETERLİLİK ALGILARIYLA DUYGU SOSYALLEŞTİRME DAVRANIŞLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Abstract

Bu çalışmada ebeveynlerin öz yeterlik algıları ile duygu sosyalleştirme davranışları arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini Türkiye’de ikamet eden 2-6 yaş arası çocuğu olan 150 ebeveyn (%72 Kadın, %28 Erkek) oluşturmaktadır. Araştırmada ebeveynlerin öz yeterlik algısını ölçmek amacıyla “Berkeley Ebeveyn Öz yeterlik Ölçeği Yenilenmiş Formu” ve ebeveynlerin duygu sosyalleştirme davranışlarını ölçmek amacıyla “Çocuklarının Duygularına Verilen Tepkiler” ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın verilerinin analizinde örneklemin normal dağılıma uyup uymadığının tespiti için Shapiro-Wilk Testi kullanılmıştır. Normal dağılıma uyduğu durumlarda parametrik testler, normal dağılıma uymayan durumlarda ise parametrik olmayan testler uygulanmıştır. Gruplar arasındaki farklılıkların tespiti için Post-Hoc Testi kullanılmıştır. Ebeveynlerin duygu sosyalleştirme yöntemleri ile ebeveyn öz yeterlik düzeyleri arasında ilişki olup olmadığı Spearman korelasyon katsayısı ile incelenmiştir. Araştırmaya katılan ebeveynlerin öz yeterlik algıları ve duygu sosyalleştirme yöntemleri; ebeveynlerin cinsiyetine, yaşına, eğitim düzeyine, maddi durumlarına ve çocuklarının cinsiyetine göre incelenmiştir. Ayrıca ebeveyn öz yeterlik algı düzeyinin duygu sosyalleştirme davranışlarını ne derece etkilediği incelenmiştir. Araştırma bulgularına göre; Ebeveynlerin öz yeterlik seviyeleri ile duygu sosyalleştirme yöntemlerinden ödüllendirme, büyütmek/mübalağa, dikkatini dağıtma/avutma arasında pozitif yönlü ilişki bulunmuştur. Ebeveynlerin öz yeterlik seviyeleri ile duygu sosyalleştirme yöntemlerinden ihmal arasında ise negatif yönlü ilişki bulunmuştur. Ebeveynlik tipine göre duygu sosyalleştirme yöntemlerinden cezalandırmak, büyütmek, ihmal ve dikkatini dağıtmak alt ölçek puanları arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Ebeveynlerin aylık gelir durumlarına göre ebeveyn öz yeterlik düzeyleri ile duygu sosyalleştirme yöntemlerinden büyütmek ve ihmal arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Bununla birlikte ebeveynlerin yaş dağılımı, eğitim durumu, sahip oldukları çocuk sayısı ve çocuklarının cinsiyetine göre ebeveyn öz yeterlik düzeyleri ile duygu sosyalleştirme yöntemleri arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır.