4-11 YAŞ ARASINDAKİ OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU OLAN ÇOCUKLARDA ÇOCUKLAR İÇİN HİPERAKUZİ ÖLÇEĞİ SONUÇLARININ YAŞ GRUPLARINA GÖRE KARŞILAŞTIRILMASI

Abstract

Hiperakuzi çevredeki seslere karĢı aĢırı duyarlılığı ifade etmede kullanılan en yaygın terimdir. Hiperakuzi için çok fazla tanım yapılsa da en genel haliyle sese tolerans gösterememe, sese karĢı aĢırı hassas olma ve sese karĢı abartılı tepki verme Ģeklinde ifade edilmektedir. Yaygın geliĢimsel bozukluklardan biri olarak değerlendirilen Otizm Spektrum Bozukluğu genel olarak sosyal iletiĢim ve etkileĢim yetersizlikleri ile tekrarlı davranıĢları içermektedir. Bunlar erken geliĢim döneminde ortaya çıkmakta ve bireyin sosyal, iĢ veya diğer yaĢam alanlarında bozulmalara yol açmaktadır. Otizm Spektrum Bozukluğu olan bireyler, duyusal uyaranlara (görsel, iĢitsel, vestibüler veya proprioseptif) atipik tepkiler verir. Otizm Spektrum Bozukluğuna sahip okul öncesi ve okul çağındaki çocukların normal yaĢıtlarına göre duyusal uyaranlara karĢı gösterdikleri tepki oranlarının daha yüksek olduğu görülmüĢtür. Otizm Spektrum Bozukluğuna sahip çocuklarda iĢitsel duyusal alanlarındaki etkilenmeler sonucu hiperakuzi de görülebilmektedir. Bu çalıĢmada Otizm Spektrum Bozukluğuna sahip çocuklarda hiperakuziye bağlı duygusal/fiziksel his yoğunluğunu, hiperakuziye bağlı yaĢam kalitesinde etkilenme derecesini ve hiperakuziden kaçınma davranıĢı sıklığını yaĢ grupları arasında karĢılaĢtırmak ve yaĢın etkisini incelemek amaçlanmıĢtır. Hiperakuzi değerlendirmesi için Yılmaztürk ve Küçük Ceyhan‘ın (2021) geliĢtirdiği geçerlilik ve güvenilirliğini ortaya koyduğu ―Çocuklar Ġçin Hiperakuzi Ölçeği (ÇĠHÖ)‖ kullanılmıĢtır. ÇalıĢmaya Otizm Spektrum Bozukluğuna sahip 4-7 yaĢları arasında (5,38±1,53) 29 çocuk ve 8-11 yaĢları arasında (9,74±1,19) 27 çocuk olmak üzere toplam 56 çocuk ve ebeveyni/bakıcısı dahil edilmiĢtir. 4-7 yaĢ arasındaki 29 çocuk Grup-1 ve 8-11 yaĢ arasındaki 27 çocuk Grup-2 olarak gruplandırılmıĢtır. ÇĠHÖ-1, ÇĠHÖ-2, ÇĠHÖ-3 olarak üç alt ölçekten oluĢan ölçek yüz yüze görüĢme tekniği ile katılımcılara uygulanmıĢtır. iv AraĢtırmada elde edilen veriler SPSS (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 29.0 programı kullanılarak analiz edilmiĢtir. Analiz sonucunda Grup 1‘deki çocuklarda ölçek puan ortalamaları ÇĠHÖ-1 4,28 (±3,36), ÇĠHÖ-2 5,07 (±6,98) ve ÇĠHÖ-3 4,34 (±3,87) olarak; Grup-2‘deki çocuklarda ise ÇĠHÖ-1 7,44 (±4,65), ÇĠHÖ-2 8,04 (±5,41) ve ÇĠHÖ-3 6,44 (±3,65) olarak elde edilmiĢtir. Tüm ölçeklerden elde edilen sonuçlara göre, 8-11 yaĢ arasındaki çocukların hiperakuziye bağlı duygusal/fiziksel his yoğunluğunun, yaĢam kalitesinde etkilenme derecesinin ve hiperakuziden kaçınma davranıĢı sıklığının 4-7 yaĢ arasındaki çocuklara göre daha fazla olduğu görülmüĢtür ve grupların ölçek puanları ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuĢtur (p<0,05). Bulgular sonucunda yaĢ ortalaması arttıkça hiperakuzi etkisinin de arttığı görülmüĢtür. Gruplar arasında cinsiyet açısından ölçek puanları arasında anlamlı bir fark bulunmamıĢtır(p>0,05). Gruplar kendi içerisinde alt yaĢ gruplarına ayrılarak değerlendirildiğinde gruplar arasında anlamlı farklılık elde edilmemiĢtir (p<0,05). Her iki yaĢ grubu için ölçeklerden elde edilen puanlar için korelasyon analizi yapılmıĢ buna göre ölçeklerden alınan puanların birbirleri arasında pozitif yönde anlamlı iliĢki içinde olduğu görülmüĢtür (p<0,05). Otizm Spektrum Bozukluğu tanılı çocuklarda yaygın görülen hiperakuziye bağlı semptomların yaĢ gruplarına göre farklılık göstermektedir. Bu gruptaki çocukların değerlendirilmesi için normal çocuklar için geliĢtirilmiĢ hiperakuzi ölçeklerine alt versiyonların eklenmesinin özellikle küçük yaĢ grubundaki çocukların değerlendirilmesinde faydalı olacağı düşünülmüştür