YETĠġKĠNLERDE ERKEN DÖNEM UYUM BOZUCU ġEMALAR, MĠZAÇ VE YEME TUTUMU ARASINDAKĠ ĠLĠġKĠNĠN ĠNCELENMESİ

Abstract

Bu çalışma, yetişkin bireylerde erken dönem uyum bozucu şemalar, mizaç ve yeme tutumu arasındaki ilişkiyi; cinsiyet, yaş ve eğitim durumu sosyodemografik değişkenlerinin ise bu kavramlar üzerindeki etkisini incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Örneklem grubunu araştırmaya gönüllü olarak katılmış olan Bursa ilinde yaşayan 206 (%66,9) kadın ve 102 (%33,1) erkek olmak üzere toplam 308 katılımcı oluşturmuştur. Araştırmada katılımcıların kişisel bilgilerini elde edebilmek için Sosyodemografik Veri Formu, erken dönem uyum bozucu şemalarını değerlendirebilmek için Young Şema Ölçeği Kısa Form-3 (YŞÖ-KF3), mizaç özelliklerini değerlendirebilmek için TEMPS-A Mizaç Ölçeği ve yeme tutumlarını değerlendirebilmek amacıyla Yeme Tutum Testi (YTT) kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda kusurluluk, duyguları bastırma, iç içe geçme/bağımlılık, başarısızlık, terk edilme, dayanıksızlık, karamsarlık şemaları ile yeme tutumu arasında orta seviyede pozitif bir ilişki bulunmuştur. Sonuçlar yeme tutumundaki bozulmaları en çok açıklayan değişkenin kusurluluk şeması olduğu yönündedir. Yeme tutumu testinden alınan puanlar ile siklotimik ve irritabl mizacın zayıf seviyede pozitif; anksiyöz mizaçla ise orta seviyede pozitif bir ilişkisi vardır. Sonuçlara bakıldığında özellikle anksiyöz mizacın pozitif yönde yeme tutumundaki bozulmaları yordaladığı görülmüştür. Çalışmadan çıkan diğer sonuçlar ise yüksek standartlar, cezalandırıcılık ve büyüklenmecilik/yetersiz özdenetim şemalarının hipertimik mizaç ile; iç içe geçme/bağımlılık şemalarının anksiyöz mizaç ile; fedakarlık şemasının siklotimik mizaçla; kötümserlik şemasının, siklotimik, depresif, anksiyöz mizaç türleriyle; zarar görme ve hastalıklara karşı dayanıksızlık şemalarının ise siklotimik ve anksiyöz mizaç türleri ile aralarında orta seviyede ve pozitif bir ilişkide bulunduğu şeklindedir.