KARANLIK ÜÇLÜ KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE YAŞAM DOYUMUNUN ERKEN DÖNEM UYUM BOZUCU ŞEMALAR İLE İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ

Abstract

Bu araştırmada karanlık üçlü kişilik özellikler ve yaşam doyumunun erken dönem uyum bozucu şemalar ile ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini, İstanbul’da ikamet eden 18- 65 yaş aralığında 245’i kadın, 155’sı erkek toplamda totalde 400 katılımcıdan oluşmaktadır. Araştırma nicel bir araştırma olup, ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama araçları olarak “Sosyodemografik Bilgi Formu”, “Kısaltılmış Karanlık Üçlü Ölçeği”, “Yaşam Doyumu Ölçeği” ve “Young Şema Ölçeği Kısa Form-3” kullanılmıştır. Toplanan verilerin analizi için SPSS 27.0 programı kullanılmıştır. Veri analizinde, Pearson Korelasyon analizi, T-testi ve Tek Yönlü Varyans ve Regresyon Analizi (ANOVA) yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda karanlık üçlü alt boyutlarından yalnızca psikopati ile yaşam doyumu arasında istatistiksel olarak düşük düzeyde anlamlı pozitif yönlü bir ilişki bulunmuştur. Kopukluk reddedilmişlik şema alanından duygusal yoksunluk, sosyal izolasyon, kusurluluk ve terk edilme şemaları ile makyavelizm ve narsisizm arasında düşük düzey pozitif korelasyonlar saptanmıştır. Kopukluk reddilmişlik şema alanından sosyal izolasyon şeması ile psikopati arasında düşük düzey pozitif korelasyon saptanırken; duygusal yoksunluk, kusurluluk ve terk edilme şemaları ile ise anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Zedelenmiş sınırlar şema alanı ayrıcalıklılık/ yetersiz özdenetim şeması ile makyavelizm, narsisizm ve psikopati arasında orta düzey pozitif korelasyon saptanmıştır. Aşırı tetikte olma/ bastırılmışlık şema alanı karamsarlık, duyguları bastırma, yüksek standartlar ve cezalandırıcılık şemaları ile makyavelizm, narsisizm ve psikopati arasında düşük ve orta düzey pozitif korelasyonlar saptanmıştır. Kopukluk reddilmişlik şema alanından duygusal yoksunluk, sosyal izolasyon, kusurluluk şemaları ile yaşam doyumu arasında düşük viii düzeyde negatif yönlü korelasyonlar saptanırken; terk edilme şeması ile ise anlamlı düzeyde bir ilişi saptanmamıştır. Zedelenmiş özerklik şema alanından bağımlılık, iç içelik, dayanıksızlık ve başarısızlık şemaları ile kusurluluk şemaları ile yaşam doyumu arasında negatif yönlü anlamlı bir korelasyona saptanmamıştır. Zedelenmiş sınırlar şema alanından ayrıcalıklılık/ yetersiz özdenetim şeması ile yaşam doyumu arasında negatif yönlü anlamlı bir korelasyona saptanmamıştır. Diğeri yönelimlilik şema alanından fedakarlık ve onay aracılık ile yaşam doyumu arasında negatif yönlü anlamlı bir korelasyona saptanmamıştır. Aşırı tetikte olma/ bastırılmışlık şema alanı karamsarlık ve duyguları bastırma şemaları ile düşük düzeyde anlamlı negatif yönlü bir korelasyon saptanırken; yüksek standartlar ve cezalandırıcılık şemaları ile yaşam doyumu arasında ise negatif yönlü anlamlı bir korelasyon saptanmamıştır. Makyavelizm ve narsisizmden alınan puanlar erkeklerde kadınlara oranla daha yüksekken; psikopati ve yaşam doyumundan alınan puanlar cinsiyete göre anlamlı düzeyde farklılaşmamaktadır. Ayrıca yaşam doyumundan alınan puanlar yaş değişkenine göre değişmezken, eğitim durumuna ve ekonomik duruma göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır. Dayanıksızlık, fedakarlık ve onay arayıcılık şemaları ile makyavelizm ve psikopati arasında; bağımlılık, iç içelik, dayanıksızlık, başarısızlık, fedakarlık, onay arayıcılık şemaları ile narsisizm arasında pozitif yönlü orta ve düşük düzey anlamlı korelasyonlar bulunmuştur. Ayrıcalıklılık/ yetersiz özdenetim ve yüksek standartlar şemaları makyavelizmi; ayrıcalıklılık/ yetersiz özdenetim, fedakarlık ve yüksek standartlar şemaları psikopatiyi; Ayrıcalıklılık/ yetersiz özdenetim şeması narsisizmi pozitif yönde; duygusal yoksunluk şeması ise yaşam doyumunu negatif yönde anlamlı düzeyde yordamaktadır.