ALDATMA EĞĠLĠMĠ, AFFETME EĞĠLĠMĠ, REDDEDĠLME DUYARLILIĞI, ÖFKE TARZLARI VE KĠġĠLĠK ÖZELLĠKLERĠNĠN ġEMA MODELĠ BAĞLAMINDA ĠNCELENMESĠ

Abstract

ĠliĢki, tüm insanlar için temel ihtiyaçlardan biridir ve iyi iliĢkiler, bireylerin yaĢam doyumunu artırmada önemli rol oynarlar. Ancak tüm iliĢki türlerinde ortaya çıkması ve iliĢkiyi yıpratması olası bazı olay, durum ve olgular vardır. Aldatma, affetme, reddedilme, Öfke gibi konular iliĢkilerde karĢımıza çıkan, yoğun duygular ve iĢlevsiz davranıĢlar ortaya çıkarabilen durumlardır. Yapılan bu çalıĢmanın amacı aldatma eğilimi, affetme eğilimi, reddedilme duyarlılığı, Öfke tarzları ve kiĢilik özelliklerinin erken dönem uyum bozucu Ģema bağlamında incelenmesidir. AraĢtırma iliĢkisel tarama modeline uygun olacak Ģekilde hazırlanmıĢtır. ÇalıĢma kapsamında sosyodemografik özellikler fark etmeksizin gönüllülük esasına dayalı 1359 kiĢiden oluĢmakta olup örnekleme seçkisiz olarak ulaĢılmıĢtır. AraĢtırma kapsamında, KiĢisel Bilgi Formu, Aldatma Eğilimi Ölçeği (AEÖ), Heartland Affetme Ölçeği (HAÖ), Reddedilme Duyarlılığı Ölçeği (RDÖ), Sürekli Öfke (SL Öfke) ve Öfke Ġfade Tarzları Ölçeği (Öfke-Tarz), Uluslararası KiĢilik Envanteri (IPI) ve Young ġema Ölçeği (YSÖ-KF3) kullanılmıĢtır. ÇalıĢmada sosyal bilimler için istatistik programı (SPSS 27) ile tüm istatistiksel analizler gerçekleĢtirilmiĢtir. Bulgulara iliĢkin sonuçları değerlendirdiğimizde, kusurluluk ve sosyal izolasyon/güvensizlik Ģemalarının, aldatma eğilimi için anlamlı düzeyde yordayıcı olduğu tespit edilmiĢtir. ÇalıĢmada, sosyal izolasyon/güvensizlik, baĢarısızlık ve karamsarlık Ģemalarının, affedicilik için anlamlı düzeyde yordayıcı olduğu bulunmuĢtur. Ayrıca, Uluslararası KiĢilik Envanteri‟nin alt boyutlarının Ģema bağlamında duyguları bastırma ve baĢarısızlık Ģemalarının dıĢa dönüklük için anlamlı düzeyde yordayıcı olduğu tespit edilirken; yumuĢak baĢlılık alt boyutu incelendiğinde duyguları bastırma ve kusurluluk Ģemalarının anlamlı düzeyde yordayıcı rolü saptanmıĢtır. Sorumluluk alt boyutunda ise baĢarısızlık ve içi içe vi geçmiĢlik /bağımlılık Ģemalarının sorumluluğu yordadığı görülmüĢtür. Bir diğer değiĢken olan Öfke ve Öfkenin alt boyutlarına iliĢkin veri analizlerinde, onay arayıcılık, karamsarlık, yüksek standartlar ve sosyal izolasyon Ģemalarının sürekli Öfkeyi; sosyal izolasyon, duyguları bastırma, onay arayıcılık ve karamsarlık Ģemalarının içe Öfkeyi; karamsarlık, yüksek standartlar, ayrıcalıklılık/yetersiz özdenetim, sosyal izolasyon ve onay arayıcılık Ģemalarının da dıĢa Öfkeyi anlamlı düzeyde yordayıcı rolüne sahip olduğu tespit edilmiĢtir. ÇalıĢmada kullanılan değiĢkenler cinsiyet rolü üzerinden ele alındığında, Heartland Affedicilik ölçeğinin alt boyutu olan kendini affetme ile cinsiyet arasında anlamlı düzeyde bir farklılık olduğu görülmektedir. Cinsiyet ile Aldatma Eğilimi ölçeği kıyaslandığında ise ortalamalara göre erkekler, kadınlara göre daha yüksek ortalamaya sahip olduğu saptanmıĢtır. Cinsiyet ile Sürekli Öfke ve Öfke Tarzları ölçeği karĢılaĢtırıldığında, dıĢa Öfke ve Öfke kontrolü ile cinsiyet arasında anlamlı düzeyde bir iliĢki olduğu görülmektedir. Cinsiyet ile Uluslararası KiĢilik Envanteri incelendiğinde, alt boyutlar ile anlamlı bir iliĢki olduğu ve kadınların erkeklere göre daha yüksek ortalamaya sahip olduğu bulunmuĢtur. ÇalıĢmanın sonucunda, aldatma eğilimi, affetme eğilimi, reddedilme duyarlılığı, Öfke tarzları ve kiĢilik özelliklerinin erken dönem uyum bozucu Ģemaları anlamlı Ģekilde yordadığı sonucuna ulaşmıştır