SAĞLIK ÇALIŞANLARININ TRAVMA DENEYİMİ, KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE ALGILANAN SOSYAL DESTEK DÜZEYLERİNİN TRAVMA SONRASI BÜYÜMEYLE İLİŞKİLERİNİN İNCELENMESİ

Abstract

Bu çalışmada sağlık çalışanlarının travma deneyimi, kişilik özellikleri ve algılanan sosyal destek düzeylerinin travma sonrası büyümeyle ilişkilerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Çalışmanın örneklemini Ankara İlinde görev yapmakta olan yaşları 22-63 arasında değişen 406 sağlık çalışanı oluşturmaktadır. Nicel araştırma türünde olan bu çalışma ilişkisel tarama yöntemine dayalı betimsel bir araştırmayı temsil etmektedir. Veriler toplanmaya başlanmadan önce katılımcılara çalışmanın konusundan bahsedilmiş daha sonra gönüllü olanlardan sözlü ve yazılı onam alınmıştır. Ardından katılımcılar demografik bilgi formu, DSM-5 İçin Travma Sonrası Stres Bozukluğu Kontrol Listesi (PCL-5), Hızlı Büyük Beşli Kişilik Testi, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği ve Travma Sonrası Büyüme Envanterini doldurmuşlardır. Veriler toplandıktan sonra SPSS 27.0 yazılımı kullanılarak çalışmanın analizleri yapılmıştır. İlk olarak çalışmada PCL-5 ölçeğinin önerdiği ≥47 kesme puanı kullanılmıştır. Çalışmanın amacı doğrultusunda 304 sağlık çalışanının TSSB tanısı alabileceği tespit edilmiştir. Daha sonra Pearson Korelasyon analizi kullanılarak ölçekler arasındaki ilişki düzeyi ve yönü incelenmiş; ölçeklerin demografik değişkenlere göre farklılıklarını anlamak amacıyla Bağımsız Gruplar t testi ve ANOVA testleri uygulanmıştır. ANOVA testinin varsayımlarının karşılanmadığı durumlarda Kruskal Wallis-H testi kullanılmıştır. Bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki yordayıcı etkisini değerlendirmek amacıyla hiyerarşik regresyon analizi yapılmıştır. Çalışmadaki bulgular değerlendirildiğinde kişilik özellikleri ile travma sonrası büyüme arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Algılanan sosyal destek ile travma sonrası büyüme arasındaki ilişkide değişkenlerin alt boyutları da dahil olmak üzere pozitif yönde bir ilişki bulunmuş algılanan sosyal destek arttıkça travma sonrası büyümenin de arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, dışadönüklük ve duygusal denge alt boyutları ile vi travma sonrası stres belirtileri arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuş dışadönüklük ve duygusal denge arttıkça travma sonrası stres belirtilerinin azaldığı bulgulanmıştır. Ayrıca algılanan sosyal desteğin travma sonrası büyümeyi yordadığı ve travma sonrası büyüme değişkenindeki varyansın %13’ünü açıkladığı bununla birlikte modele dahil edilen kişilik özelliklerinden deneyime açıklık ve duygusal dengenin de travma sonrası büyümeyi yordayarak varyansa %6’lık bir katkısı olduğu sonucuna ulaşılmış sonuç olarak algılanan sosyal destek ve kişilik özellikleri değişkenlerinin travma sonrası büyümedeki varyansın %19’unu açıkladığı bulgulanmıştır.