MONTESSORİ UYGULAYICISI OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN BİLİMSEL SÜREÇ BECERİLERİNİN ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN GÖRÜŞ VE UYGULAMALARININ İNCELENMESİ

Abstract

Erken çocukluk döneminde temel bilimsel süreç becerilerinin geliştirilmesi, ilerleyen yaşlarda üst düzey bilimsel süreç becerilerinin kazanılması açısından önemlidir. Maria Montessori, çocukluğun yetişkinlikten farklı olarak çeşitli şekilde öğrenme ve algı süreci olduğunu savunur. Çocuk merkezli bir eğitim olan Montessori yaklaşımı çocuğun ihtiyacı, yeteneği ve ilgisine yönelik gelişim ortamı sağlarken çocuğu bireysel olarak değerlendirir. Bu bağlamda çocuğu kendine has ve bir bütün olarak destekleyen Montessori yaklaşımı, bilimsel süreç becerilerini de desteklediği söylenebilir. Bu araştırmanın amacı, Montessori uygulayıcısı okul öncesi öğretmenlerinin bilimsel süreç becerilerin öğretimine ilişkin görüş ve uygulamalarının incelenmesidir. Araştırmanın katılımcı grubu 2022-2023 eğitim yılı döneminde İstanbul ilinde, İl Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı ve Montessori yaklaşımını benimseyen erken çocukluk kurumunda görev yapan beş okul öncesi öğretmeninden oluşmaktadır. Nitel bir araştırma desenlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Katılımcı grubu amaçlı örneklem yöntemlerinden biri olan ölçüt örneklemeye göre belirlenmiştir. Montessori uygulayıcısı okul öncesi öğretmenlerinden ders planı yapılandırma formu hazırlamaları istenmiştir. Ardından bilimsel süreç becerileri öğretimine ilişkin görüşme soruları yöneltilerek okul öncesi öğretmenleriyle görüşme gerçekleştirilmiştir. Öğretmenlerin bilimsel süreç becerilerini geliştirmek amacıyla tasarladıkları ders planlarının uygulama süreci gözlemlenmiştir. Ulaşılan nitel veriler tümevarımsal içerik analizi ile analiz edilmiştir. Araştırmacının sınıf içi gözlemde ulaştığı veriler ise gözlem protokolüne uygun şekilde analiz edilmiş ve elde edilen veriler grafiğe dönüştürülmüştür. Analizlerin tamamı okuyucu için anlaşılır hale getirilmiştir. Bulgular, Montessori uygulayıcısı okul öncesi öğretmenlerinin benzer kavramlara atıf yaptıklarını göstermiştir. Okul öncesi öğretmenlerinin görüşleri, Montessori yaklaşımında tercih edilen birçok aktivitenin bilimsel süreç becerilerini de viii desteklediği yönündedir. Bilimsel süreç becerilerinin birçok etmenden kaynaklı farklı zamanlarda gelişim gösterdiği ve tek bir etkinlik çeşidiyle değil, bilimsel süreç becerilerini geliştirirken çeşitli yöntemler tercih ettikleri görülmüştür. Bu noktada öğretmenlerin bireysel öğrenme hızına ve öğrenme süreçlerine önem verdiği söylenebilir. Okul öncesi öğretmenleri öğrenmede süreci somutlaştırmaya önem vermekte ve yaşantı yoluyla çocukları desteklemektedir. Bilimsel süreç becerilerinden gözlem, tahmin etme, sınıflama, ölçme ve çıkarım yapma becerisine değinen okul öncesi öğretmenlerinin, veri kaydetme becerisine sınırlı sayıda değinildiğine ulaşılmıştır. Montessori öğretmenlerinin bireysel aktiviteye ve tüm sınıf aktivitesine uygulama esnasında yer vererek süreçlerini tamamlanmıştır. Öğretmenlerin öğrenme süreci için gerçek yaşamdan etkinlikler sunduğu ve etkinliklerin tamamında önceden hazırlıklı bir şekilde uygun ortam sağlandığı görülmüştür