KRONİK BÖBREK HASTALARININ EVRELERİNE GÖRE SANTRAL İŞİTSEL İŞLEMLEME VE ÇALIŞMA BELLEĞİ BULGULARI

Abstract

Giriş: Kronik böbrek hastalığı (KBH) morbidite ve mortalite oranları yüksek olan, yaşam kalitesini ve sağlık bütçelerini zorlayan, fark edilme ve erken teşhis edilme oranı düşük olan, fakat erken teşhis edilebildiğinde önlenebilen veya ilerlese bile seyri yavaşlatılabilen bir hastalıktır. Genel olarak her 7-8 yetişkinden birinde farklı seviyelerde böbrek hastalığı olduğu düşünülmektedir. Türkiye’de ise her 6-7 erişkinden birinde farklı seviyelerde böbrek hastalığı görülmektedir. Böbrek Kayıt Sistemi verilerine göre Türkiye’de hastalığın prevalansı gün geçtikçe artmaktadır. Bu zamana kadar kronik böbrek hastalığı olan 2., 3. ve 4. evredeki bireylerin periferik işitmesiyle ilgili çok fazla araştırma yapılmasına rağmen santral sistem ile ilgili araştırmalar çok sınırlıdır. İşitme sistemi bir bütündür. Periferik sistem tarafından alınan ve dönüştürülen ses santral sistem tarafından işlenir,zamansal spektral ve lokasyonel açıdan çözümlenir ve diğer algısal olaylardan ayırt edilmesini sağlar. İşitilen işitsel mesajın çözümlenmesi, lisan ve öğrenme arası karmaşık ilişkinin anlaşılması ve değerlendirilmesi için işitme sisteminin tüm yapısı kavranmalı ve bütün olarak değerlendirilmelidir. Buna ek olarak dikkat, hafıza ve dil gibi bilişsel yetenekler konuşma algılama, ayırt etme, anlama ve organizasyon sürecinde yer almaktadır. Bilişsel işlevlerin duyusal işlevlerle etkileşiminin anlaşılması, konuşmayı anlama probleminin altında yatan bilişsel yeteneklerin belirlenmesinin de önemi büyüktür. Amaç: Bu araştırma konjenital olmayan kronik böbrek yetmezliğine sahip 25-65 yaş arası bireyleri santral işitsel işlemleme ve bilişsel çalışma belleği açısından değerlendirmeyi ve evreler arası karşılaştırmayı amaçlamıştır. iv Gereç ve Yöntemler: Çalışmaya Başkent Üniversitesi İstanbul Hastanesine başvuran 25-65 yaş arası 2., 3. ve 4. Evre 48 kronik böbrek hastası ile kontrol grubunda yer alan aynı yaş grubundaki böbrek fonksiyonları normal 41 birey dahil edilmiştir. G power analizi ile örneklem büyüklüğü belirlenmiştir. Diyabetin işitmeye olan etkisini ekarte etmek amacıyla her iki grup için HbA1c(mmol) değerleri %6,4 ten küçük olan bireyler çalışmaya dahil edilmiştir. Kulak burun boğaz muayenesi yapıldıktan sonra saf ses ortalamasına,timpanogram değerlerine, konuşma odyometrisi eşik ve yüzdelerine bakılmıştır. Odyolojik değerlendirme tamamlandıktan sonra santral işitsel işlemlemeyi değerlendirmek amacıyla , rastgele boşluk tespit testi, süre patern testi, frekans patern testi, gürültüde konuşmayı ayırt etme testi uygulanmış ayrıca çalışma belleği değerlendirmesi yapılmıştır. Glomerülerfiltrasyon hızı ile ilişkisini tespit edebilmek için hastanın geçmişteki kan ve idrar sonuçları nefrolog gözetiminde değerlendirilmiş, hastalığın evresi belirlenmiş ve anamnez alınmıştır. Bulgular: Kontrol grubunun süre patern ve frekans patern testlerine verdiği yanıtlatrın performansının kronik böbrek hastalığı olan çalışma grubundaki bireylere göre daha yüksek olduğu görülmüş ve istastiksel olarak anlamlı bir farklılık elde edilmiştir.Aynı şekilde kontrol grubunun rastgele boşluk tanıma testi performansının çalışma grubuna oranla daha yüksek olduğu tespit edilmiş ve istatiksel olarak anlamlı bir fark elde edilmiştir.Kontrol grubundaki bireylerin gürültüde konuşmayı ayırt etme skorları çalışma grubuna oranla daha yüksek olduğu görülmüş anlamlı bir fark elde edilmişken sessiz ortamda yapılan konuşmayı ayırt etme skorları arasında anlamlı bir fark elde edilmemiştir. Gruplar arasında ters sayı dizisi testi sonuçlarında ise kontrol grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı bir fark elde edilmiştir. Süre patern testi, frekans patern testi, rastgele boşluk tanıma testinde, ters sayı dizisi görevinde, sağ ve sol kulak için gürültüde ve sessizlikte evreler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark elde edilmemiştir. Sonuç: Kronik böbrek hastalarının santral işitsel işlemleme testlerinde performanslarının sağlıklı bireylere oranla daha düşük olduğu gözlenmiş ve istatistiksel olarak anlamlı bir fark elde edilmiştir. Aynı şekilde çalışma belleği testi içinde anlamlı bir istatistiksel fark gözlenmiş kronik böbrek hastalarının bu beceride daha düşük performans gösterdiği ortaya konulmuştur. Ancak kronik böbrek hastalarının evreleri arasında santral işitsel işlemleme ve çalışma belleği testleri için istatistiksel açıdan anlamlı bir fark gözlenmemiştir.