4721 SAYILI TÜRK MEDENİ KANUNU KAPSAMINDA EŞLERĠN ANLAŞMALI OLARAK BOŞANMASI

Abstract

Ailenin toplumların temelini oluĢturduğu evrensel düzeyde kabul edilmiĢ bir gerçektir. Bu sebeple dünya üzerindeki bütün toplumlar, aile kurumunun baĢlangıcından sona ermesine kadar olan süreci içeren birtakım düzenlemelere ihtiyaç duymuĢlardır. Ġhtiyaç duyulan bu düzenlemeler açısından, günümüz modern hukuk sistemlerinde, eĢlerin hayatta olması ve evliliğin butlanı sebeplerinin söz konusu olmaması hâlinde yargıç kararıyla evlilik birliğinin sonlandırılmasını sağlayan boĢanma ayrı bir önem arz etmektedir. Türk Hukuk Sisteminde de kanun koyucu, aile ve boĢanma kurumuna verilen önem gereği bu iki kurumu belirli bir sistematik içerisinde ele almıĢtır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu‟nun ikinci kitabı Aile Hukuku‟na ayrılmıĢtır. Birinci kısımda evlilik hukuku düzenlenmiĢ ve bu kısımda evlenme (TMK m. 118- 160), boĢanma (TMK m. 161-184), evliliğin genel hükümleri (TMK m. 185-201), eĢler arasındaki mal rejimleri (TMK m. 202-281) olarak dört bölüme yer verilmiĢtir. TMK m. 166/3‟teki anlaĢmalı boĢanmaya iliĢkin düzenlemeye göre, evliliğin en az bir yıl sürmüĢ olması koĢuluyla eĢler boĢanmak için birlikte mahkemeye baĢvururlarsa ya da bir eĢin açtığı boĢanma davasını diğeri kabul ederse evlilik birliğinin temelinden sarsılmıĢ olduğu karine olarak kabul edilmektedir. Hâl böyleyken hâkimin yapması gereken, tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmek ve boĢanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek anlaĢmayı -uygulamada sık kullanılan Ģekliyle anlaĢmalı boĢanma protokolünü- uygun bulmaktır. AnlaĢmalı boĢanmada taraflar birçok hususu anlaĢma konusu yapabilmektedirler. Maddi ve manevi tazminat, mal rejiminin tasfiyesi, yoksulluk nafakası, iĢtirak nafakası, ortak çocuk olması hâlinde velâyet hakkının ne Ģekilde düzenleneceği, yine ortak çocuk olması hâlinde velâyet viii hakkı kendisine bırakılmamıĢ olan diğer eĢin çocukla kiĢisel iliĢkinin ne Ģekilde kurulacağı, kadın için soyadının değiĢip değiĢmeyeceği gibi boĢanmayla ortaya çıkan yenilik doğuran sonuçların tamamı anlaĢma konusu yapılabilmektedir. Ancak hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaĢmada gerekli gördüğü değiĢiklikleri yapabilecektir. Bu değiĢikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boĢanma yönünde hüküm tesis edilecektir. Bu açıdan anlaĢmalı boĢanma hâlinin, uzun ve taraflar açısından yıpratıcı süren çekiĢmeli boĢanma davalarına nazaran, tarafların kısa sürede daha az hasarla istedikleri sonuca varmalarını sağlayan bir yol olduğu söylenebilecektir. Aynı zamanda anlaĢmalı boĢanmayla taraflar arasında çeĢitli Ģekillerde oluĢması muhtemel husumet geleceğe etkili olarak ortadan kaldırılmakta, bu yönüyle taraflar arasındaki barıĢa ve dolayısıyla kolektif barıĢa hizmet edilmektedir.