KOKLEAR İMPLANT VE İŞİTME CİHAZI KULLANICILARININ SOSYAL YETERLİLİK VE SOSYAL SONUÇ BEKLENTİLERİNİN İNCELENMESİ İSTANBUL İLİ ÖRNEĞİ

Abstract

İşitme kaybı dünya genelinde yaşanan ve gittikçe artan bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sağlık probleminde icat edilen buluşların geliştirilmesi ile yaşanan teknolojik gelişmeler sayesinde çözümler ortaya çıkmıştır. Bunlardan ikisi işitme cihazı ile koklear implant olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada amaç sağlıkla beraber sosyolojinin ele alınmasıdır. İşitme kaybı bir takım sosyal problemler meydana getirmektedir. Sağlık konusunda dezavantajı olan bireyler ister istemez toplum içerisinde dezavantajlı bir konuma sahip olabilmektedirler ve bu da toplumsal alanda bireyler arasında eşitsiz bir düzen oluşturmaktadır. Cihaz kullanan bireylerde toplum bilincine ve toplum düzenine göre sosyal hayat şekillenebildiği gibi bireylerin aile ortamı, yaşadıkları çevre ve kişilik özellikleri gibi etkenlerde sosyal hayatı şekillendirebilmektedir. Bu çalışma sosyolojik bağlamda ele alınarak, koklear implant ve işitme cihazı kullanıcılarının sosyal yeterlilik ve sosyal sonuç beklentileri konusunda ankette yer alan etkenlerle birlikte sosyal yeterliliğin ne derecede etkilediği incelenmekte ve bu etkenlerin sosyal yeterliliğe nasıl yansıdığı ele alınmaktadır. Koklear implant ve işitme cihazı kullanıcılarının sosyal yeterlilik ve sosyal sonuç beklentileri üzerine incelenen bu çalışmada ilk bölüm olarak ana eksen, sağlık kavramı ve sağlık sosyolojisi ile başlayıp işitmeyi sağlayan organımız olan kulak, işitme kaybı, işitme cihazı, koklear implant, her iki cihazın tarihsel süreci ve işitme engelliliği şeklinde bilgi verilmesi amaçlanarak literatür araştırmasını kapsamaktadır. Bunun yanı sıra ilerleyen kısımlarda ise çalışmanın diğer problemi olarak sosyal hayat, sosyal yeterlilik, sosyal sonuç beklentisi kavram ve kuramları konu edilmiştir. İkinci bölümde nicel bir anket çalışması gerçekleştirilen 18 ile 65 yaş arasını kapsayan, işitme cihazı, koklear implant ve her ikisini de kullanan 230 kişi ile bu kişilerin sosyal yeterlilik etkenlerinin ve biçimlerinin ortaya çıkarılmasını kapsamaktadır. Çalışma yapılan işitme cihazı, koklear implant ve her ikisini de kullanan bireylerin, çeşitli faktörlerle sosyal yeterlilikleri hakkındaki düzeylerinin ortaya çıkarılması için bir anket uygulanmıştır. Anket iki kısımdan oluşmakta olup ilk kısım, bireylerin demografik bilgileri, eğitim durumu, cihaz türleri ve boş zamanlarda yapılan etkinliklerden oluşmaktadır. Anketin ikinci kısmı ise bireylerin toplum içinde ki sosyal becerileri, sosyal hayata katılımı, diğer insanlarla ilişkisi ile ilgili soruların bulunduğu ve sosyal yeterliliği ölçmek için kullanılan sosyal yeterlik ve sosyal sonuç beklentileri ölçeğinden yararlanılmıştır. Yapılan bu çalışmada anket her cihaz kullanıcısı bireylere tek tek ulaşılarak Covid-19 süreci sebebi ile Google Drive üzerinden dijital yöntem ile gerçekleştirilmiştir.

Yapılan çalışmanın sonucunda bireylerin, duyma kaygısı ile sosyal yeterlilik ve sosyal sonuç beklentisinde kullanılan cihaz tipi arasında anlamlı bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır.