İSTANBUL İLİNDE BİR ORTAÖĞRETİM OKULUNDA 11-13 YAŞ ARASI ÖĞRENCİLERİN BESLENME DURUMLARININ SAĞLIKLI YEME İNDEKSİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Beslenme, insanların gelişmesi, büyümesi, sağlıklı ve üretken bir şekilde uzun bir hayat geçirmesi için ihtiyacı olan besin ögelerini yeterli miktarda alıp vücutta kullanmasıdır (Müftüoğlu, 2003). Toplumun ve bu toplumu oluşturan bireylerin sağlıklı bir şekilde yaşamlarını sürdürebilmesi ayrıca ekonomik yönden gelişiyor olması bireylerin sağlıklı olmasına bağlıdır. Yeterli ve dengeli beslenmek sağlığın temelidir. Dengeli ve yeterli beslenmek sağlıklı beslenmek olarak tanımlanmaktadır (Pekcan, 2008). Özellikle çocuklukta edinilen; meyve ve sebzenin az tüketilmesi, şekerli, yağlı ve tuzlu ürünlerin sürekli tüketilmesi gibi beslenme hataları ileriki yıllarda obezite, kalp-damar hastalıkları, kanser ve diyabet gibi pek çok hastalığın gelişmesine sebep olur. Dolayısıyla yeterli beslenme her yaş grubunda önemli bir rol oynarken, özellikle çocukluk, okul öncesi, ergenlik ve yaşlılık dönemlerinde insanların yaşam kalitelerinin artmasına yardımcı olmaktadır (Uzşen, 2016). Aşırı kilo ve obezite, yüksek kalorili gıdaların tüketilmesi ve tüketilen kalorilerin herhangi bir fiziksel aktivitede kullanılmamasından kaynaklanmaktadır (Özpınar, 2011). Bu nedenle bireylerin sağlıklı beslenme alışkanlıklarını takip etmesi ve bilmesi oldukça önemlidir. Adölesanlar beslenme konusunda dikkatli ve riskli yaklaşılması gereken bir gruptur, çünkü bu yaş grubunda yapılan çalışmalarda düzensiz beslenme alışkanlıkları ve öğün atlamalar tespit edilmiştir (Savige ve ark., 2007; Samuelson, 2000). Bireysel yiyecek tercihleri bir dizi sosyal, çevresel ve biyolojik faktörün etkisiyle farklılık gösterir. Bu tercihler yiyecek seçimlerini etkiler ve dolayısıyla diyet kalitesinin en önemli belirleyicilerinden biridir. (Scaglioni ve ark., 2018). Bir veya birden fazla besinin ya da besin ögesinin hastalıklarla ilişkisini inceleyen çalışmalar mevcuttur fakat bireyler tek bir besin ögesi veya besin tüketmedikleri için bu çalışmalar sınırlı olabilmektedir. Bu sebeple bir besinin veya iv besin ögesinin ayrı kategorilerde incelenmesi yerine bireyin tüm diyet örüntüsünü ele alarak incelemesi beslenme epidemiyolojisinde kullanılan analizlere daha uygun olduğu belirtilmektedir (Özoğlu, 2019). Sağlıklı Yeme İndeksi, bir diyetin sağlıklı olup olmadığını ölçmek için kullanılan en sık kullanılan ölçütlerden birisidir. En güncel hali olan SYİ-2015 enerji alımından farklı olarak diyet kalitesini gösterdiği görülmüştür (Helvacı ve ark., 2021). Sağlıklı Yeme İndeksi (SYİ), United States Department of Agriculture’s (USDA) ve Center for Nutrition Policy and Promotion (CNPP) tarafından diyet kalite indeksini hesaplamak için oluşturulmuştur (Kennedy ve ark., 1995). NHANES’in (National Health and Nutrition Examination Survey) 2001-2002’de ki verileri ile yapılan değerlendirmede Sağlıklı Yeme İndeksi (SYİ) diyet kalitesini ölçmede güvenilir ve geçerli bir indeks olarak bulunmuştur (Miller ve ark., 2011). Bu çalışmada Sağlıklı Yeme İndeksi – 2015 güvenilir ve en güncel indeks olması sebebi ile 11-13 yaş arası öğrencilerin beslenme durumlarını ölçmek için kullanılacaktır.