Kurban Bayramı İbadeti: İstanbul’da Bir Saha Çalışması Örneği

Abstract

Bu çalışma, Türk ve İslam kültüründe önemli bir yere sahip olan kurban ibadeti üzerinedir. İslamiyet’ten önce eski Türklerde kurban sungusu, kutsal olanla bir bağ kurmak ve kötülüklerden korunmak için bir yol gösterici olarak uygulanabilmekteydi. Günümüzde de kurbanın benzer düşüncelerle kesildiği gibi şerden de koruyacağına dair bir inancın olduğu bilinir. Genel itibariyle bu ibadetin kutsallık, din, doğum, ölüm, savaş, barış, şerden korunma, adak, hastalık, sağlık, iş vb. çeşitli sebeplerle tercih edildiği anlaşılmaktadır. Türklerdeki kurban algısını ve uygulamasını anlayabilmek adına yürütülen çalışmada, öncelikle kısa bir literatür araştırması yapılmış, ardından belirlenen hipotezler bağlamında anket soruları oluşturulmuş ve sahaya çıkılmıştır. Veri toplama aşamasında İstanbul Aydın Üniversitesi yüksek lisans öğrencileriyle ortaklaşa çalışılmıştır. Anket, İstanbul’da ikamet eden 305 kişilik Türk vatandaşından oluşan kadın ve erkek lerle yapılmıştır. Anket kapsamındaki kapalı uçlu sayısal veriler IBM SPSS Statistics 19.0 sürümüyle açık uçlu veriler yorumlanarak elde edilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre orta yaş ve üzerindekilere oranla 18-27 yaş aralığındaki gençlerin, Kurban Bayramı uygulamasına yönelik bir yabancılaşma yaşadıkları; kurban kesme işlevinin sosyal kurumlar aracılığıyla kurumsallaşmasıyla kutsal kavramının kişilerin yaşanmışlıklarına engel teşkil ettiği ve bunun sonucu olarak kurban ibadetinin anlam kaybına uğradığı; Kurban * Dr. Öğr. Üyesi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü. İstanbul / TÜRKİYE. gokcenozen@aydin.edu.tr http://orcid. 0000-0002-0375-3986 10.17932/IAU.TURKLUK.2015.011/türklük_v06i1003 50 Kurban Bayramı İbadeti: İstanbul’da Bir Saha Çalışması Örneği Bayramının resmi tatil olmasından dolayı, özellikle de orta ve üst gelir grubundaki çalışanlarda uygulama değişimine uğradığı; geniş aile yapılanmasının azalmasıyla, ekonomik durumu düşük seviyede olan bireylerin kurban kesme ibadetine ekonomik sebeplerden katılamadıkları anlaşılmaktadır.