Bir Motif, İki Şair: “Miʿrâca Davetin Tebliği” Motifini Süleyman Çelebi ile Şeyh Gâlib’in İşleyişi

Abstract

Mi’râc, Hz. Muhammed’in Mekke’den Kudüs’e, oradan da göklere yaptırıldığı seyahatin ve dinler tarihinin eşsiz mu’cizesinin adıdır. Tanrı, “miʻrâca davetin tebliği” işini Cebrâîl’e vermiştir. Cebrâîl’in bu görevi nasıl yaptığı, -bu konuda âyet ve hadîs olmadığı için-, şairler tarafından farklı farklı anlatılmıştır. Bu motif hemen hemen bütün miʻrâc nâme ve mi’râciyelerde görülmektedir. Makalede, “mi’râca davetin tebliği” motifinin ifade edilişini, Süleyman Çelebi (XV. yüzyıl) Mevlid’i (eski ve asıl metin, yeni ve değiştirilmiş metin) ile Şeyh Gâlib (1757-1799)’in Hüsn ü Aşk’ındaki şekilleri ile kıyaslanmıştır. Aynı motifin, değişik yüzyıllarda oluşturulan metinler arasındaki birbirine benzemeyen ifadeleri arasındaki farklar gösterilmiş; bu farkların doğmasına sebep olan tarihî ve sosyal sebepler yorumlanmıştır.