Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararları Işığında Kadının Soyadı

Abstract

Türk Medeni Kanunu’nda, aile fertlerinin aynı aile adını taşıyarak diğer ailelerden ayırt edilebilmesi ve ailevi bağın kuvvetlenmesi düşüncesiyle aile adında birlik ilkesi benimsenmiştir. İlk kez belirlenmesi dışında, aile adının belirlenmesinde kadına veya erkeğe seçme yetkisi verilmemiştir. Kanun koyucunun toplumsal cinsiyet eşitliğine aykırı olarak, seçimi erkeğin soyadından yana, kendisi yapmıştır. Soyadı, kimliğin bir parçası olması nedeniyle taşıdığı büyük değere rağmen Türk Medeni Kanunu m.173 ve m.187 uyarınca evlenme ve boşanma ile kadının soyadı sürekli değişmektedir. Üstelik bu değişiklik kadına seçim hakkı tanınmadan, tamamen iradesi dışında ve kanunen gerçekleşmektedir. Görüldüğü üzere aile adı olarak sadece erkeğin soyadının tercih edilmesi nedeniyle kadın, cinsiyete dayalı farklı hukuki muameleye maruz kalmaktadır. Evlenen kadının ancak talep ettiği takdirde önceki soyadını kocasının soyadından önce gelecek şekilde taşımaya devam etmesine izin verilmesi ve boşanan kadının boşandığı kocasının soyadını ancak hâkimin izniyle taşımaya devam edebilmesi, kadının kişilik değerlerine yönelik ihlali ortadan kaldırmamaktadır. Çalışmamızda kadının soyadına ilişkin düzenlemeler ve önem arz eden içtihatlar kronolojik sıra ile ortaya konmuş, gelişen çağla birlikte değişen toplumsal ihtiyaçlara ayak uydurmaya çalışan kanun koyucunun ve yargıçların yönelimleri vurgulanmıştır. Türk Hukukunda kadının soyadı meselesinin tarihsel gelişimi ikiye ayrılarak incelenmiş, Anayasa Mahkemesine bireysel 1 Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilim Dalı Öğretim Üyesi, ayse.havutcu@ yasar.edu.tr, ORCID: 0000-0002-6290-4131 2 Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi, yasemin. kalkanci@yasar.edu.tr, ORCID: 0000-0002-0225-4632 Yayın Kuruluna Ulaştığı Tarih: 10.11.2020 - Kabul Edildiği Tarih: 27.11.2020 DOI: 10.17932/IAU.HFD.2015.018/hfd_v06i2001 Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararları Işığında Kadının Soyadı

başvuru yolu açılmadan önceki durum ile sonraki durum kategorize edilerek güncel gelişmeler ve kararlar ışığında konu mümkün olduğunca gözler önüne serilmiştir.