Abstract:
Toplumsal yaşam ve insanlık için bir tehdit olarak daima karşımıza çıkan
saldırganlık davranışı ne yazık ki günümüzde artarak devam etmektedir.
Okullarda, çocuk ve gençler arasında yaygınlaşan, şiddetin bir sorun
çözme yöntemi olarak kullanılmasının istenmeyen sonuçlarını son yıllarda
sıkça yaşamaktayız. Okullarda şiddet, akran zorbalığı gibi davranışların
önlenmesine yönelik önlemler alınmadığı takdirde, toplumsal barış
kültürünün oluşması için hiçbir tohum ekilmemiş olduğunu söylemek
mümkündür. Tohum olmayan yerden de ürün beklemek sadece hayalcilik
olacaktır. Bu konularda yapılan pek çok çalışma bulunmakla birlikte,
önleyici çalışmalar kapsamında, yeni ve değişen projelere ihtiyaç olduğu
açıktır.
Şiddet davranışı karşısındakine zarar vermeyi hedefleyen ve insana özgü
bir davranıştır. Bu nedenle şiddetin nedenleri insana özgü oluşumlarda
aranmalıdır. İçinde bulunduğu toplum tarafından şekillendirilerek gelişen
çocuk, hem kişilik hem de sosyal gelişim açısından bu çevreden etkilenir.
Çok yönlü gelişim sürecinde toplumsal biliş gelişimi de önemli bir yere
sahiptir. Okul içinde ya da herhangi bir yerde, çatışma bir problem olarak
görülmemeli, aksine çözümün bir parçası olmalıdır. Çatışma yönetimi bir
fırsat eğitimi olarak görülmelidir. Okullar çatışmaya olumlu bakan örgütler
olmalıdır. Önemli olan çatışmanın yapıcı şekilde yönetilebilmesidir.
Akran arabuluculuğu, tarafsız bir üçüncü akran öğrencinin iki ya da
daha fazla sayıda çatışan öğrencinin anlaşmaya varmasına yardımcı
olduğu, yapısal bir sürece gönüllü katılım demektir. Bu programlar “barış
toplumu” na ulaşma konusunda, geleceğin yetişkinlerine gerekli becerileri
de kazandırmak hedefi güderler.
1 Yrd. Doç. Dr. İstanbul Aydın Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü
44
Şiddet ve Zorbalığı Önleme Modeli Olarak Abuluculuk Eğitimleri
Bu tür programlar okul-aile-çevre üçgeni içinde yürütülmeli, uzun bir
sürece yayılmalı, kazanımların içselleştirilmesi ve davranışa dönüşmesi
konusunda değerlendirmeler yapılmadan da sonlandırılmamalıdır.
Barış toplumuna ulaşma çabaları içinde toplumsal şiddet ve türevlerinin
ortadan kaldırılmasına yönelik çalışmaların önemi büyüktür. Çatışma
çözmeye yönelik becerilerin erken yaşta kazanılması, kazanımların
içselleştirilmesi bakımından önemlidir. Bu nedenle çalışmada, okullarda
planlanan akran arabuluculuğu örnekleri ele alınmıştır.
AMAÇ: Bu çalışmanın amacı, çatışma çözümünde şiddet kullanımını
ortadan kaldırmaya yönelik eğitimlerin yerini ve bu tür eğitimlerin geniş
ölçekte ele alınmasının önemini bir kez daha vurgulamak ve çalışmaların
yaygınlaştırılması yolunda mesaj vermektir.