Eski Türk Edebiyatında İbrahimler, Halîl-nâme’nin Yeni Bir Nüshası ve Düşündürdükleri

Abstract

XIV-XV. yüzyıl Eski Türk edebiyatının mesnevî şairlerinden biri olan Abdülvâsiʻ ve eserleri son üç asırda unutulmuş, sonra Halîl-nâme ve Miʻrâc-nâme’si ile bilimin gündemine girmiştir. Bu sanatkâr hakkında yapılan araştırmaların her biri millî ve yabancı kütüphaneler hakkıyla taranmadan yapıldığı için hep noksan kalmıştır. Mevcut ve bilinen nüshalara göre şairin eserlerinin tenkitli metninin oluşturulmamış olması her iki eserinin de tahlilini imkânsız kılmıştır. Eski Türk edebiyatında İbrahim Peygamberden başka, İbrahim ve İsmail, İbrahim Edhem, son İslâm Peygamberinin oğlu İbrahim ve nihayet Türk din ve tasavvuf edebiyatının kurucusu Ahmed Yesevî’nin oğlu İbrahim gibi İbrahimler hakkında da edebî eserler oluşturulmuştur. Bunlardan en az bilineni Ahmed Yesevî oğlu İbrahim için Türkiye dışında ve XII. yüzyılda yazılmış olanıdır. Makalede, bu İbrahimler ve kahramanı İbrahim adlı şahıslar olan edebî eserler hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca kütüphane kayıtlarına farklı adla yazıldığı için dikkatlerden kaçan, kütüphane dijital tanıtım kataloğuna da alınmayan bir Halil-nâme nüshası tanıtılmıştır. Genelde Türk külliyat yayıncılığının ihmalleri ve ilmî araştırma anlayışımızdaki bir noksanlık ve bunun doğurduğu sonuçlar, özelde de Abdülvâsiʻ çalışmalarındaki ihmallere işaret edilmiştir