ĠAÜ PEDĠATRĠK VESTĠBÜLER BOZUKLUKLAR ĠÇĠN EBEVEYN FARKINDALIK ÖLÇEĞĠNĠN GELĠġTĠRĠLMESĠ: GEÇERLĠLĠK VE GÜVENĠLĠRLĠK ÇALIġMAS

Abstract

Çocuklarda vestibüler bozukluklar, % 0,7-15 prevelans ile baş dönmesinin en sık nedenidir. Vestibüler kayıp, çocuğun günlük yaşamını olumsuz etkiler. Ancak çocuklarındaki baş dönmesi ve denge bozuklukları özellikle küçük yaşlarda ebeveynler tarafından geç fark edilebilmektedir. Bu çalışmada amaç, İAÜ Pediatrik Vestibüler Bozukluklar İçin Ebeveyn Farkındalık Ölçeği‟nin geliştirilmesi, geliştirilen ölçeğin geçerlilik ve güvenilirliğinin araştırılması, sağlıklı ve hasta (baş dönmesi veya denge bozukluğu şikayeti olan) pediatrik grupta ölçek puanlarının karşılaştırılmasıdır. Çalışmaya 3-8 yaş arası baş dönmesi ve denge bozukluğu şikayeti olan 45 çocuğun ebeveyni (çalışma grubu) ve 80 sağlıklı çocuğun ebeveyni (kontrol grubu) dahil edilmiştir. On beş maddelik “İAÜ Pediatrik Vestibüler Bozukluklar İçin Ebeveyn Farkındalık Ölçeği” oluşturulmuştur. Maddeler, „Her zaman‟, „Sıklıkla, „Ara sıra, „Nadiren‟ ve „Hiçbir zaman‟ şeklinde 5‟li likert tipi derecelendirme sistemine sahiptir. Ölçeğin geçerliliği için faktör analizi yapılmış; güvenilirliği için Cronbach‟s Alpha katsayısı hesaplanmıştır. “İAÜ Pediatrik Vestibüler Bozukluklar için Ebeveyn Farkındalık Ölçeği” iyi derecede bir iç tutarlılık göstermiştir (15 madde; α= 0.87). Faktör analizi ile ölçek maddeleri vestibüler bozukluk, etiyoloji, vertigo/dizziness şiddeti olmak üzere üç faktöre ayrılmıştır. Sonuçlar, ölçeğin etiyoloji (% 55.74) ve vertigo/dizziness şiddeti (% 64.38) alt ölçeklerinin açıklanan varyans yüzdesinin %50'den büyük olduğunu göstermiştir. Ancak vestibüler bozukluk alt ölçeğinde açıklanan varyans yüzdesi % 36.56 bulunmuştur. Ölçek total puan ortalamaları çalışma grubunda (18.3 ± 12.3) kontrol grubuna göre (5.8 ± 4.2) istatistiksel olarak daha yüksek bulunmuştur (z = -6.16, p<0.001). Çalışmada ebeveynlere yönelik “İAÜ Pediatrik Vestibüler Bozukluklar İçin Ebeveyn Farkındalık Ölçeği” geliştirilerek, literatürde pediatrik vestibüler alanındaki bu eksikliğe katkı sağlanmıştır. Sonuçlar, baş dönmesi ve denge bozukluğu olan çocuklar ile sağlıklı çocukların ebeveynlerinde farkındalığın az iv olduğunu göstermiştir. Ebeveynlerin pediatrik grupta olası vestibüler bozukluklar hakkında bilgilendirilmesinin yararlı olacağı düşünülmektedir. Gelecek çalışmalarda ölçeğin vestibüler bozukluk alt ölçeğinde yer alan maddelerin iyileştirilerek, ölçeğin daha geniş örneklem gruplarına uygulanması önerilmektedir