SÜNEKLİK DÜZEYİ YÜKSEK BETONARME BİNALARIN FAYA YAKIN PULS-TİPİ VE PULS-TİPİ-OLMAYAN YER HAREKETLERİ İÇİN PERFORMANS DEĞERLENDİRMES

Abstract

Yapının Performans değerlendirme sürecinde deprem yer hareketi özellikleri önem taşımaktadır. Depremden kaynaklanan yer titreşimleri, dalgalarının yayılmasıyla oluşur. Deprem yer hareketinin özellikleri, fay mekanizması, deprem büyüklüğü, faydan uzaklık ve yerel zemin koşulları gibi çeşitli parametrelere bağlıdır. Bazı yer hareketlerinde puls sinyalleri gözlenmektedir. Direktivite etkisi olarak bilinen bu sinyaller genelde faya yakın yer hareketlerinde gözlenmektedir. Direktivite etkisi, özellikle yumuşak zeminlerde, fay kırılma yönü dalga yayılma yönü ile aynı olduğunda ve fay kırılma hızı yer hareketinin kayma dalgası hızına yakın olduğunda gözlenir. Bu tür yer hareketi bir darbe etkisi içerdiğinden, spektral periyodu puls periyoduna yakın yelpazede daha büyük spektral ivmeler yaratırlar. Bu yüksek spektral ivme değerleri, binaya yüksek talep uygulandığı anlamına gelir. Bu bakımdan faya yakın yer hareketlerinin etkisi özellikle doğal titreşim periyotlarının yüksek olduğu binalarda önemlidir. Diğer yandan deprem yer hareketinin farklı doğrultularda oluşturduğu farklı spektral ivmeler ise yönelim etkisi olarak bilinmektedir. Puls tipi yer hareketlerinin maksimum doğrultusunun (puls etkisini içerdiği için) binada daha yüksek taleplerin (istemlerin) oluşturacağı düşünülmektedir. Türkiye'nin deprem bölgesi olması ve yerleşimlerin çoğunun faylara yakın bir bölgede yer alması nedeniyle yakın-fay depremler bu gölgede önem kazanmaktadır. Bu nedenle gelecekte birçok şehir bu tür depremlere maruz kalabilir ve yapıların bu tür depremlere karşı davranışlarını incelemek önemlidir. Bu çalışmada yakın-fay depremlerin yöneliminin bina performansı üzerindeki etkisi değerlendiriliyor. Bu doğrultuda 21 set puls-tipi ve puls-tipi olmayan yakın fay yer hareketleri seçilerek maksimum doğrultularına göre döndürülmüştür. Bu çalışmanın amacının Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğine (TBDY-2018) göre tasarlanan 18 katlı süneklik düzeyi yüksek binanın performans değerlendirilmesi gerçekleştirilmiştir. Performans değerlendirmede binanın kat ötelemesi değerlendirilme parametresi olarak baz alınmıştır. Sonuçlar kat öteleme

değerlerin ortalamasının binanın her iki doğrultuda da şartnamenin sınır değerlerinin altında kaldığını göstermektedir.